Bram Bakker: 'Mensen die ongezond blijven leven moeten extra betalen'

De stijgende kosten van de zorg vragen om drastische ingrepen. Een verplichte jaarlijkse gezondheidskeuring is een goed begin, betoogt psychiater Bram Bakker. Het is een feit dat de kosten van onze gezondheidszorg ieder jaar met miljarden euro's stijgen. En het is evenzeer een feit dat die stijging voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door onze leefwijze. We consumeren steeds meer suiker en het aantal mensen dat last krijgt van de gevolgen daarvan neemt toe. Als je dit koppelt aan de waarneming dat veel mensen niet gezond eten en onvoldoende lichaamsbeweging hebben, is eenvoudig te begrijpen dat er sprake is van een neerwaartse spiraal. En dat het belang van de volksgezondheid en de nationale economie vragen om drastische ingrepen om deze ontwikkelingen te keren. Weerstand In het debat over overgewicht verschijnen regelmatig te zware mensen die hun beklag doen over voorstellen om de leefwijze van ons allen te verbeteren. Er wordt door mensen met obesitas veel geklaagd dat het hen niet valt aan te rekenen, en dat overgewicht geen ziekte is. En daarmee stuit je direct op de kern van het probleem: de bereidheid om de eigen leefwijze te veranderen is bij het overgrote deel van de bevolking, dus ook de mensen met een normaal gewicht, ver onder de maat. Ieder voorstel daar iets aan te doen stuit op grote weerstand. Maar als het ons is gelukt om met zijn allen zo ongezond te worden, dan moet er toch ook een weg terug zijn? Wat is er op tegen om iedere volwassen burger jaarlijks een gezondheidscheck te laten ondergaan, en aan de uitkomst daarvan consequenties te verbinden? Het gaat daarbij niet enkel om een gewichtsbepaling, zoals minister Schippers recentelijk nog suggereerde in het tv-programma Pauw en Witteman, maar ook om bloedonderzoek en bijvoorbeeld een voedingsanalyse en een conditietest. Niet het overgewicht, maar het metabool syndroom vormt het gezondheidszorgprobleem. Het metabool syndroom bestaat uit vier aandoeningen: hoge bloeddruk, suikerziekte, verhoogd cholesterol en overgewicht. Bij aanwezigheid van tenminste drie van de vier mag je spreken van een syndroom. Dat je teveel weegt zegt dan weinig, en zelfs zonder overgewicht kun je het krijgen. Er zijn vele manieren om dit terug te dringen en/of te voorkomen en een betrokken overheid kan zich niet veroorloven hieraan voorbij te gaan. Het helpt als je gezond gaat eten, maar voldoende lichaamsbeweging is ook erg belangrijk. Vieze dieselmotor Ieder verantwoord beleid begint bij regelmatig vaststellen hoe de gezondheidstoestand van de individuele burger is. Op grond van de uitkomst kan de dokter advies geven hoe klachten te voorkomen of terug te dringen. En als bij herhaling blijkt dat iemand daar niets mee doet, dan zal hij daar uiteindelijk de rekening voor moeten betalen. Want waarom moeten gezonde mensen die verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheidstoestand betalen voor de zorgconsumptie van medeburgers die weigeren hun leefwijze te verbeteren? De overheid laat iemand die in een zware auto met een vieze dieselmotor wil rijden meer wegenbelasting betalen. Daar hebben weinig mensen een probleem mee. De hoogte van accijnzen op bijvoorbeeld brandstof, sigaretten en alcohol wordt voor ons bepaald zonder dat er veel bezwaar tegen wordt gemaakt. Waarom zorgt onze overheid dan niet voor gezond en betaalbaar eten en goedkope sportvoorzieningen? Om te beginnen voor onze schoolgaande jeugd? Zolang een broodje gezond duurder is dan een patatje wordt het nooit wat. Zorg eerst eens voor verantwoorde prijsstelling. Met de opbrengst van een vettaks kun je het gezonde eten subsidiëren. Mensen moeten de verantwoordelijkheid voor hun gezondheid weer in eigen hand te nemen. Als dat niet lukt, terwijl we wel claimen dat onze gezondheid ons grootste goed is, zal er toch hulp geboden moeten worden? Om te beginnen met een verplichte gezondheidskeuring. ^{Bram Bakker is psychiater en schrijver.}