Stress, bloedsuiker en insulineresistentie: de verborgen ziektemakers!

Afvallen met leefstijl 22 van 32

Stress wordt vaak gezien als een mentale of emotionele toestand, maar heeft diepgaande lichamelijke effecten. Een belangrijk, maar vaak onderbelicht gevolg van chronische stress is de ontregeling van de bloedsuikerspiegel en de toename van insulineresistentie. Hoe werkt dit, welke risico’s brengt het met zich mee en wat kan je er preventief aan doen.

Hoe stress het lichaam voorbereidt op actie

Wanneer je stress ervaart, fysiek, emotioneel of mentaal, activeert het lichaam het sympathisch zenuwstelsel: de bekende vecht- of vluchtreactie. Hierbij worden stresshormonen zoals adrenaline en cortisol vrijgegeven. Cortisol speelt hierbij een centrale rol. Het zorgt er onder andere voor dat het lichaam extra glucose vrijmaakt uit de lever. Dit is handig als je moet wegrennen voor gevaar, maar minder geschikt als je stress ervaart op kantoor, in de file of door piekergedachten.

Chronische stress en constante bloedsuikerpieken

Bij aanhoudende stress blijft het cortisolniveau verhoogd. Daardoor blijft het lichaam glucose produceren en stijgt je bloedsuikerspiegel langdurig. Tegelijkertijd wordt het lichaam minder gevoelig voor insuline, het hormoon dat nodig is om glucose in de cellen op te nemen. Dit fenomeen noemen we insulineresistentie.

Onderzoek toont aan dat chronische stress een directe risicofactor is voor het ontstaan van insulineresistentie en uiteindelijk type 2 diabetes. Dit komt doordat cortisol de werking van insuline verstoort én het lichaam aanzet tot vetopslag, met name rond de buik, wat het metabool syndroom verder voedt.

De vicieuze cirkel van stress, vetopslag en honger

Cortisol beïnvloedt niet alleen je bloedsuiker, maar ook je eetgedrag. Het verhoogt de drang naar calorierijk, suikerrijk en vet voedsel, de "cravings". Deze voedingsmiddelen zorgen op hun beurt weer voor snelle bloedsuikerpieken, waardoor de al overbelaste insulinesystemen nog verder uit balans raken. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van stress, eetdrang, vetopslag en metabole verstoringen.

Gevolgen van verhoogde insulineresistentie

Een verhoogde insulineresistentie verhoogt het risico op type 2 diabetes, hart- en vaatziekten, obesitas, chronische ontstekingen en cognitieve achteruitgang. Bovendien is het sterk gelinkt aan het metabool syndroom, een cluster van risicofactoren die samen het risico op ernstige ziekten drastisch verhogen.

Wat kun je doen? Stressmanagement als medicijn

De aanpak van stress is essentieel in de preventie van insulineresistentie.

Praktische interventies:

• Dagelijkse lichaamsbeweging, met focus op wandelen, krachttraining en ontspanningsoefeningen.
• Mindfulness en ademhalingstechnieken, bewezen effectief in het verlagen van cortisol.
• Voldoende slaap, een ondergewaardeerde factor in hormoonbalans.
• Voeding met een lage glycemische index, die pieken in bloedsuiker helpt voorkomen.

Stressmanagement en goede slaap zijn dus geen luxe, maar een krachtig preventief wapen tegen hormonale ontregeling en chronische ziekte.

Bronnen

• Epel, E., Lapidus, R., McEwen, B., & Brownell, K. (2001). Stress may add bite to appetite in women: A laboratory study of stress-induced cortisol and eating behavior. Psychoneuroendocrinology, 26(1), 37–49. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11070333/
• Rosmond, R. (2005). Role of stress in the pathogenesis of the metabolic syndrome. Psychoneuroendocrinology, 30(1), 1–10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15358437/
• Sinha, R., & Jastreboff, A. M. (2013). Stress as a common risk factor for obesity and addiction. Biological Psychiatry, 73(9), 827–835. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23541000/
• Yau, Y. H. C., & Potenza, M. N. (2013). Stress and eating behaviors. Minerva Endocrinologica, 38(3), 255–267. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24126546/
• Adam, T. C., & Epel, E. S. (2007). Stress, eating and the reward system. Physiology & Behavior, 91(4), 449–458. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17543357/
• Kyrou, I., & Tsigos, C. (2009). Stress hormones: physiological stress and regulation of metabolism. Current Opinion in Pharmacology, 9(6), 787–793. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19758844/

Word een echte overgewicht preventie expert!

Afvallen met Leefstijl bevat 32 thema’s, waarvan er vanaf 15 februari 2025, elke week een gepubliceerd wordt op de Facebook pagina van Leefstijlclub Healthy Lifestyle, Healthy Ageing. Wil je de 32 factsheets wekelijks in je mailbox ontvangen, mail dan naar info@leefstijlclub.nl.

Wil je deelnemen aan het 48 weken online Leefstijl Totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl (inclusief Fit SWITCH, Food SWITCH, Reset SWITCH en Mind SWITCH 12 weken programma’s,  werkboeken en e-boeken), dan kan je nu profiteren van een leuke Overgewicht preventie project korting, door de code PK2025 te gebruiken. PK staat voor Preventie Kracht, want dat is wat je opbouwt als je met deze thema’s aan de slag gaat.

Om in te schrijven voor het Leefstijl totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl, klik hier. Vergeet de kortingscode ‘PK2025’ niet te gebruiken.

Wil je eerst een van de thema programma’s van 12 weken doorlopen, ook daarop kan je nu profiteren van een leuke korting (gebruik hiervoor ook de kortingscode PK2025):

• Voor het Fit SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Food SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Reset SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Mind SWITCH 12 weken programma, klik hier

Wil je je nog verder verdiepen in leefstijl als medicijn en preventie, voor jezelf of als professional, overweeg dan eens de online Voedingscoach, Beweegcoach of Stress-Preventie-Herstel practitioner of de volledige NL Actief Leefstijlcoach niveau 4 opleiding.

Meer informatie over het Life Management project, waar het Overgewicht Preventie project het eerste doelgroep sub project van is, vind je hier.