Chronisch verhoogd cortisol, de onbekende oorzaak achter overgewicht!

Afvallen met leefstijl - 20 van 32

Het wereldwijde probleem van overgewicht en obesitas wordt vaak toegeschreven aan te veel calorieën en te weinig beweging. Hoewel deze factoren belangrijk zijn, wordt steeds duidelijker dat ook hormonale verstoringen een cruciale rol spelen. Een van de belangrijkste hormonen in dit verhaal is cortisol, het "stresshormoon".

Toename van buikvet door stress!

Cortisol wordt geproduceerd door de bijnieren als reactie op externe en interne (ons denken) stress. In acute stresssituaties heeft cortisol een nuttige functie: het maakt energie vrij, remt ontstekingsprocessen en bereidt het lichaam voor op actie. Wanneer stress echter chronisch wordt, blijven de cortisolwaarden verhoogd, wat verschillende negatieve effecten op het metabolisme kan veroorzaken. Een van de belangrijkste gevolgen van chronisch verhoogd cortisol is de toename van visceraal vet, oftewel buikvet. Onderzoek laat zien dat cortisol specifiek de opslag van vet rondom de buik bevordert (Epel et al., 2000). Dit buikvet vergroot het risico op insulineresistentie, hart- en vaatziekten en type 2 diabetes.

Meer eten door stress!

Chronisch verhoogde cortisolspiegels beïnvloeden bovendien het eetgedrag. Studies tonen aan dat mensen met hoge cortisolniveaus vaker verlangen naar energierijk, suikerrijk en vet voedsel (Dallman et al., 2003). Deze verhoogde calorie-inname versterkt de gewichtstoename en buikvetopslag, wat weer kan leiden tot nog meer metabole ontregeling.

Naast het effect op eetgedrag, beïnvloedt cortisol ook de insulinegevoeligheid. Hoge cortisolwaarden verhogen de bloedsuikerspiegel door gluconeogenese (omzetting van o.a. aminozuren uit spiereiwitten naar glucose) in de lever te stimuleren en verminderen de insulinegevoeligheid van spieren en vetweefsel (Rosmond, 2005). Dit creëert een vicieuze cirkel waarbij zowel de vetopslag als de kans op diabetes verder toenemen.

Verder beïnvloedt chronisch verhoogd cortisol de slaapkwaliteit, waardoor herstelprocessen verstoord raken. Slechte slaapkwaliteit wordt op zichzelf weer geassocieerd met verhoogde cortisolproductie en gewichtstoename (Spiegel et al., 1999).

Bovendien is er bewijs dat genetische factoren meespelen. Sommige mensen zijn gevoeliger voor de effecten van cortisol op vetopslag door genetische varianten in de HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as), waardoor ze een hoger risico lopen op centrale obesitas ondanks een vergelijkbare energie-inname (Björntorp, 2001).

Stressmanagement als belangrijke pijler in afslankprogramma’s!

Preventie en behandeling van overgewicht zou zich daarom niet alleen moeten focussen op caloriebeperking en beweging, maar ook op stressmanagement, slaapoptimalisatie en herstel van hormonale cortisolbalans. Interventies zoals mindfulness, ademhalingsoefeningen, yoga en cognitieve gedragstherapie kunnen helpen om de cortisolspiegel te normaliseren en zo indirect bijdragen aan gewichtsbeheersing.

Word een echte overgewicht preventie expert!

Afvallen met Leefstijl bevat 32 thema’s, waarvan er vanaf 15 februari 2025, elke week een gepubliceerd wordt op de Facebook pagina van Leefstijlclub Healthy Lifestyle, Healthy Ageing. Wil je de 32 factsheets wekelijks in je mailbox ontvangen, mail dan naar info@leefstijlclub.nl.

Wil je deelnemen aan het 48 weken online Leefstijl Totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl (inclusief Fit SWITCH, Food SWITCH, Reset SWITCH en Mind SWITCH 12 weken programma’s,  werkboeken en e-boeken), dan kan je nu profiteren van een leuke Overgewicht preventie project korting, door de code PK2025 te gebruiken. PK staat voor Preventie Kracht, want dat is wat je opbouwt als je met deze thema’s aan de slag gaat.

Om in te schrijven voor het Leefstijl totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl, klik hier. Vergeet de kortingscode ‘PK2025’ niet te gebruiken.

Wil je eerst een van de thema programma’s van 12 weken doorlopen, ook daarop kan je nu profiteren van een leuke korting (gebruik hiervoor ook de kortingscode PK2025):

• Voor het Fit SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Food SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Reset SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Mind SWITCH 12 weken programma, klik hier

Wil je je nog verder verdiepen in leefstijl als medicijn en preventie, voor jezelf of als professional, overweeg dan eens de online Voedingscoach, Beweegcoach of Stress-Preventie-Herstel practitioner of de volledige NL Actief Leefstijlcoach niveau 4 opleiding.

Meer informatie over het Life Management project, waar het Overgewicht Preventie project het eerste doelgroep sub project van is, vind je hier.