De gezondheidsramp: Hoe kunnen we het tij keren? Deel 3

De gezondheidsramp: Hoe kunnen we het tij keren? Deel 3

In deel 1 en 2 van deze serie beschrijven we wat de gezondheidsramp in slow motion is en wat de oorzaken zijn van deze ramp. In dit artikel duiken we in de oplossingsrichtingen.

In onze huidige samenleving is ongezond leven niet alleen makkelijker, maar ook goedkoper dan gezond leven. Bovendien heerst er, wat de WHO noemt, een gebrek aan ‘Health Literacy’, wat een gebrek aan adequate kennis betekent, over gezond leven, om überhaupt gezonde keuzes te maken. Tel daarbij op dat wij mensen geconditioneerde wezens zijn, die gemakkelijker blijven doen wat we altijd gedaan hebben, dan te veranderen naar gezonder leven en dan heb je een mix te pakken, waarin we momenteel bijna collectief in verkeren. De gevolgen hiervan zijn duidelijk zichtbaar: een groeiend aantal chronische ziekten, een overbelaste zorgsector en een generatie jongeren met een zorgwekkend ongezonde leefstijl. Gezamenlijk de krachten bundelen en werken aan oplossingen op verschillende niveaus is cruciaal om deze trend te keren.

De oorzaken van de gezondheidsramp

De problemen beginnen bij de basis: onze leefomgeving. Ongezonde voeding is vaak goedkoper dan gezonde alternatieven, en beweging wordt niet altijd gestimuleerd door de omgeving waarin we leven. Daarnaast zijn de meeste mensen momenteel overprikkeld en heeft stress een enorme impact op ons gedrag en onze gezondheid. Daarbovenop komt de groei van het aantal mensen met chronische aandoeningen, de dubbele vergrijzing – waarbij het aandeel 80-plussers binnen de groep 65-plussers toeneemt en het nijpende personeelstekort in de zorgsector. En dan is er nog de jeugd. Jongeren vertonen steeds vaker ongezonde leefgewoonten, wat een somber beeld schetst voor de toekomstige volksgezondheid.

Een oproep tot actie

Het is tijd dat de overheid een leidende rol neemt in deze brede gezondheidstransitie, aldus 22 gezondheidsfondsen in hun manifest en oproep naar de overheid. In artikel 22, lid 1 van de Grondwet staat duidelijk: De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid. Toch wordt slechts een zeer klein deel van het budget daadwerkelijk besteed aan preventie en gezondheidsbevordering. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2024 een budget van 108 miljard euro. Hiervan gaat 60% naar curatieve zorg, 32% naar langdurige zorg en slechts 2,5% naar volksgezondheid. Slechts 0,59% van het totale budget wordt besteed aan de bevordering van een gezonde leefstijl.

Oplossingsrichtingen: van macro tot micro

Het is echter te gemakkelijk om de totale verantwoordelijkheid bij de overheid neer te leggen. De politiek en gemeenten hebben natuurlijk zeker wel een belangrijke rol in de transitie van ziektezorg naar gezondheidsbevordering en preventie, echter er zijn veel meer actoren die onmisbaar zijn in deze transitie. Om de gezondheidsramp grondig en duurzaam aan te pakken, is een gelaagde aanpak nodig op macro-, meso- en microniveau.

Macro niveau (overheid, gemeenten, industrie): Gezondheid moet een prioriteit worden in alle beleidsvelden. Dit betekent dat niet alleen volksgezondheid, maar ook ruimtelijke ordening, onderwijs en economische beleidsmaatregelen gericht moeten zijn op het bevorderen van een gezonde leefstijl. Sociaal-economische verschillen moeten worden verkleind en gezonde keuzes moeten financieel aantrekkelijker worden gemaakt. Hiervoor is de overheid, landelijk en lokaal, maar ook de industrie aan zet.

Meso-niveau (organisaties, scholen, zorginstellingen): Op mesoniveau spelen scholen, bedrijven, sportaanbieders, zorginstellingen en professionals een cruciale rol. Gezonde leefstijl-inspiratie en educatie moet standaard worden opgenomen in het onderwijs. Bedrijven kunnen bijdragen door een ‘gezond leven promotor’ aan te stellen en hun werknemers te stimuleren gezonder te leven. Ook zorgprofessionals, welzijnswerkers en sportcoaches kunnen hierin een rol spelen. Burgers komen in hun leven nu eenmaal met regelmaat bij professionals en de impact en stimulerende kracht van deze professionals mag niet onderschat worden.

Micro-niveau (individu, gezin, wijk): Op microniveau is er behoefte aan initiatieven die direct impact hebben op individuen. Wijkcentra en buurthuizen kunnen programma’s aanbieden die gezonde leefstijl stimuleren. Buurtsportcoaches en community health workers kunnen gezinnen begeleiden en inspireren om gezonder te leven. Gezondheidsbewuste ouders kunnen zelf initiatief nemen om de essentiële inzichten van een duurzaam gezonde leefstijl te leren en iedere inwoner zelf kan stappen zetten om een ‘healthy lifestyle practitioner’ of promotor te worden. In het volgende deel meer hierover.

Een gezamenlijke inspanning

De sleutel tot succes ligt in een combinatie van top-down en bottom-up benaderingen. Landelijke en lokale overheden moeten kaders scheppen, bedrijven, lokale partijen, onderwijs en professionals in de zorg, leefstijl en sport kunnen bewustwording aanreiken, stimuleren, motiveren en ondersteunen terwijl gezondheidsbewuste individuen zichzelf kunnen ontwikkelen tot healthy lifestyle practitioner, ofwel, essentiële gezond leven kennis ook bewust toepassen. Samenwerking tussen deze niveaus zorgt voor een duurzame verandering en verankering.

De gezondheidsramp samen keren!

Om deze beweging ‘De gezondheidsramp samen keren!’ kracht bij te zetten,

Kijk hier de video van dit deel en van de eerste twee delen van deze serie.

Lees hier meer over de beweging.

Doe hier zelf de gratis leefstijlscan en volg na login de New Health documentaire over leefstijl als medicijn.

Volg ons hier op YouTube.

Volg ons hier op Facebook.

De gezondheidsramp is geen onomkeerbaar lot. Door bewustwording, educatie en samenwerking kunnen we toewerken naar een toekomst waarin gezonde levensjaren de norm zijn. Laten we samen de schouders eronder zetten en bouwen aan een gezondere toekomst.

John van Heel