Het effect van actiever leven op onze cognitieve functies, hersenfunctie en hersenstructuur gedurende het hele leven!

Het effect van actiever leven op onze cognitieve functies, hersenfunctie en hersenstructuur gedurende het hele leven!

Een systematische review, uitgevoerd door onderzoeker Dominika M Pindus en haar team, richt zich op de impact van het verminderen van zittend gedrag door fysieke activiteiten op cognitieve functies, hersenfunctie en hersenstructuur gedurende het hele leven. In deze review wordt onderzocht hoe het verhogen van fysieke activiteiten, ten koste van tijd die anders zittend zou worden doorgebracht, het functioneren van de hersenen kan verbeteren bij kinderen, adolescenten en volwassenen. Hoewel eerder onderzoek heeft aangetoond dat langdurig zitten negatieve effecten heeft op de fysieke gezondheid, zoals een verhoogd risico op hartziekten en diabetes, was er minder bekend over de impact op het cognitieve vermogen en de hersenstructuur.

De methodologie van dit onderzoek volgt de richtlijnen voor systematische reviews en meta-analyses. De onderzoekers analyseerden studies die betrekking hebben op zowel acute als chronische interventies. Het onderzoek is gericht op interventies waarbij fysieke activiteit wordt verhoogd door bijvoorbeeld onderbrekingen van langdurig zitten met korte beweegmomenten. Het uiteindelijke doel is om inzicht te geven in de gevolgen van dit veranderde gedrag voor cognitieve functies zoals geheugen, werkgeheugen en uitvoerende functies, evenals de effecten op de structuur van de hersenen, zoals de dikte van de cortex en de integriteit van de witte stof.

Hoewel het systematische review van Pindus en haar team nog in de beginfase van het verzamelen en analyseren van data is, zijn er in de al verzamelde data van al uitgevoerde onderzoeken al enkele positieve bevindingen gerapporteerd met betrekking tot de verbetering van cognitieve functies door minder langdurig zitten en meer fysieke activiteit. De belangrijkste positieve effecten die naar voren komen, zijn:

1. Verbetering van uitvoerende functies: Uitvoerende functies, zoals het vermogen om impulsen te onderdrukken (inhibitiecontrole), werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit, zijn positief beïnvloed door het verminderen van langdurig zitten. In interventies waarbij langdurig zitten op scholen werd onderbroken door korte fysieke activiteiten, bleek de inhibitiecontrole bij kinderen te verbeteren.
2. Werkgeheugen: In onderzoeken bij volwassenen, waaronder ouderen, leidde het vervangen van zittijd door matige tot lichte fysieke activiteit (zoals wandelen) tot een verbetering van het werkgeheugen. Dit komt vooral naar voren wanneer langdurig zitten wordt onderbroken door regelmatige fysieke activiteiten.
3. Verhoogde aandacht en concentratie: Bij jongeren en adolescenten werd een toename van selectieve aandacht geconstateerd na fysieke activiteit die het langdurig zitten onderbrak. Dit suggereert dat cognitieve processen, zoals het vermogen om zich op een taak te concentreren, gunstig worden beïnvloed door het regelmatig onderbreken van zittijd.
4. Beter functioneren van het brein over een langere periode: De voordelen van het onderbreken van langdurig zitten met fysieke activiteit kunnen gedurende enkele uren aanhouden, wat erop wijst dat dergelijke interventies de cognitieve achteruitgang door langdurig zitten kunnen tegengaan.

Deze eerste resultaten uit eerdere onderzoeken suggereren dat het verminderen van zittijd door korte bewegingen tijdens de dag leidt tot verbeterde cognitieve functies, met name op het gebied van aandacht, werkgeheugen en uitvoerende functies. Dit onderstreept de noodzaak om langdurig zitten te beperken en fysieke activiteiten te bevorderen voor een betere hersengezondheid.

Kanttekening bij het beweegadvies!

Het beweegadvies vanuit de Gezondheidsraad is 150 minuten bewegen, 30 minuten per dag en langdurig zitten zoveel als mogelijk beperken. Internationaal wordt door de WHO al geadviseerd om tussen de 150 en 3000 minuten, dus tussen de 30 en 60 minuten per dag te bewegen, omdat er tussen de 30 en 60 minuten nog teveel gezondheidsvoordelen te behalen zijn, om het bij 30 minuten per dag te laten.

De Gezondheidsraad en de WHO adviseren bovendien om het recreatieve bewegen van 30 tot 60 minuten per dag eventueel af te wisselen of vervangen met 75 tot 150 minuten sport per week. Daar zet ik een kanttekening bij, want als iemand 2 keer per week een uur sport en verder elke dag inactief is, dan stapelen de nadelen zich toch nog op. Waarom dan het 30 tot 60 minuten advies niet combineren met het advies om langdurig zitten te onderbreken door een duidelijk advies te geven per dagdeel. Dat is nodig om onze hoge bloedsuiker en cortisol te managen, om onze vetstofwisseling ieder dagdeel te activeren en om ziekteprocessen in ons lichaam te remmen. Wat mij betreft is dus het meest effectieve advies: Elk (wakker) dagdeel een beweegmoment van 20 tot 30 minuten en 2 keer per week sport en spiertraining. Dan heb je bovendien elk dagdeel profijt van verbetering van je cognitieve functioneren.

John van Heel

EFAA en Leefstijlclub

Bronnen:

1. https://bmjopen.bmj.com/content/12/10/e046077
2. Het boek: Bewegen als medicijn, hoe doe je dat?
3. De Beweegcoach online zelfstudie opleiding