Meer aandacht en meer geld voor gezondheid en preventie!

Meer aandacht en meer geld voor gezondheid en preventie!

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) kan gezien worden als een vervolg en verdieping op het Nationaal Preventieakkoord (2018). Het doel van het Nationaal Preventieakkoord is,  een gezonde generatie in 2040 met inzet op een rookvrije generatie, minder overgewicht en minder overmatig alcoholgebruik. Ook in het GALA komen deze thema’s terug maar het duidelijke verschil is dat de focus binnen GALA ligt op lokale inzet van gemeenten. Voor deze kabinetsperiode is afgesproken dat het totale bedrag voor lokale preventieactiviteiten, gezondheidsbevordering, sociale basis en sport en bewegen stijgt naar € 300 miljoen per jaar waarvan € 195 miljoen structureel. In plaats van 15 verschillende regelingen is er voor gemeenten nu 1 brede specifieke uitkering. Hier kunnen gemeenten zowel geld aanvragen en verantwoorden voor plannen die onder het GALA vallen als onder het Hoofdlijnen Sportakkoord II. Voor 2023 gaat het om 240 miljoen euro, die wordt verdeeld naar rato van de aantallen inwoners met achterstandspositie. Gemeenten kunnen vanaf dit jaar deze financiering aanvragen via de SPUK regeling, (specifieke uitkering).

Hoofddoel ‘Gezond en Actief Leven Akkoord’

Het hoofddoel van het GALA akkoord is “het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid vanaf het prille begin”. Er is als stip op de horizon gezet dat we in 2024 een gezonde generatie moeten hebben en dat de gezondheidskloof verkleind moet zijn. Om de gezonde generatie in 2040 te realiseren ligt de focus bij de jeugd op meer sporten, gezonde voeding en veel bewegen. Helaas zijn, ondanks voorgaande akkoorden en afspraken, de verschillen alleen maar groter geworden in de afgelopen jaren. VWS en gemeenten zetten met GALA in op meer kennis en maatregelen om (kwetsbare) mensen zo goed mogelijk te ondersteunen.

Speerpunten!

De volgende thema’s staan centraal om de doelen van het GALA te kunnen bereiken:

1. Het terugdringen van gezondheidsachterstanden;

2. Het bevorderen van de inrichting van een gezonde sociale en fysieke leefomgeving;

3. Het versterken van de sociale basis in wijken en buurten;

4. Het bevorderen van een gezonde leefstijl;

5. Het versterken van de mentale gezondheid van de inwoners;

6. Het ondersteunen van de inwoners bij het vitaal ouder worden.

Hoofdthema’s SPUK

De SPUK regeling bestaat uit drie hoofdthema’s waar verschillende onderdelen onder vallen met elk een vast beschikbaar budget per gemeente.

1. Sport, bewegen en cultuur
   1. Uitvoering lokaal Sportakkoord
   2. Brede Regeling Combinatiefuncties
2. Gezondheid & Sociale Basis
   1. Terugdringen gezondheidsachterstanden
   2. Kansrijke Start
   3. Mentale gezondheid
   4. Aanpak overgewicht en obesitas
   5. Valpreventie
   6. Leefomgeving
   7. Opgroeien in een kansrijke omgeving (middelengebruik) & vroeg signalering alcoholproblematiek
   8. Versterken sociale basis
   9. Mantelzorg
   10. Eén tegen eenzaamheid
   11. Welzijn op recept
3. Ondersteunende onderdelen
   1.  Versterking kennis- en adviesfunctie GGD
   2. Coördinatiekosten regionale aanpak preventie

Meer bewegen centraal!

Als ouderen meer betrokken worden in beweegprogramma’s, heeft dat een preventief effect op vallen. Voor valpreventie is per jaar structureel circa € 50 miljoen beschikbaar. Als de gemeenten daarnaast de toegankelijkheid van wandelroute verbeteren, wordt het ook gemakkelijker om er gebruik van te maken. Lokale wandelgroepjes kunnen eenzaamheid tegengaan en hebben tevens een positief effect op diabetes en andere welvaart ziekten.

De buurtsportcoach is een belangrijke schakel binnen de uitvoering van activiteiten op gebied van beweging. Mensen die gezonder willen leven, kunnen ondersteuning krijgen van een beweegmakelaar en buurtsportcoach. Deze kunnen hun wegwijs maken bij het lokale sportaanbod.

In gesprek met de gemeente

De gemeenten krijgen de regie over de uitvoering van GALA doelen om te komen tot een meer geïntegreerde aanpak van gezondheid en preventie. Organisaties kunnen ideeën en plannen aandragen bij gemeenten, die passend zijn bij lokale preventie en gezondheidsbevordering. Wil je betrokken zijn om samen met de gemeente gezondheid en preventie meer aandacht te geven in de regio, lees dan het GALA rapport (zie link onderin bij bronnen) eens op je gemak door en kijk of er aanknopingspunten zijn. Een gemakkelijke volgende stap voor iedereen die met gezondheid en preventie bezig is, is inhaken op het lokale sportakkoord en/of het lokale preventieakkoord. Onderzoek wat de speerpunten zijn binnen jouw gemeente en kijk hoe je betrokken kan worden en een bijdrage kan leveren.

Fittere, gezondere en veerkrachtigere samenleving!

Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS): “Samen kunnen gemeenten, verzekeraars en GGD’s zorgen voor meer verbinding tussen het sociaal domein en de medische domeinen, zodat mensen die het nodig hebben gezamenlijk slimmer en beter geholpen kunnen worden. Dat we met dit akkoord samen afspraken hebben gemaakt over de concrete resultaten die we komende jaren willen halen naar een fitte, gezonde en veerkrachtige samenleving, is heel mooi nieuws. Meer gezondheid zorgt in de eerste plaats natuurlijk voor een prettiger leven. Maar het vermindert ook het aantal zieke mensen en de druk op de zorg in Nederland.”

Bronnen:

https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-volksgezondheid-welzijn-en-sport/nieuws/2023/02/06/meer-aandacht-meer-geld-en-slimme-samenwerking-voor-gezondheid-en-preventie

https://klimaatverbond.nl/actueel/het-gezond-en-actief-leven-akkoord-gala-en-de-relatie-met-hitteadaptatie/

https://vng.nl/nieuws/gala-gezamenlijke-inzet-op-een-gezonde-generatie

https://www.dus-i.nl/subsidies/brede-spuk-specifieke-uitkering

Download hier het GALA rapport: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/01/31/gala-gezond-en-actief-leven-akkoord